Petra Honing

Je kent dat wel. Je hebt een leuk idee, vind je zelf. Tot de reakties komen. ‘Zou je dat wel doen?’

Vroeger liet ik me ontmoedigen. Vooral door mijn ouders. Hun angst. Angst om anders te zijn. Er niet bij te horen. Angst om de nek uit te steken en angst voor financiële onzekerheid. Angst. Doen hoe het hoort, want anders…. Ja. Anders wat?

Clichés worden clichés omdat ze zo waar zijn dat ze als gegeven kunnen worden gesteld. Angst is een slechte raadgever. Je kent ‘m wel.

Want wat ik in de korte tijd dat ik dit leven leef al wel geleerd heb is dat alles wat in een flow gebeurt lukt. Het was voor mij al zo lang als ik me herinner geen optie om niet te zingen. Zingen moest en moet. Ik word gelukkig als ik zing en met muziek bezig ben. Ik word ongelofelijk gelukkig als ik in mijn zangpraktijk weer wonderen zie gebeuren. Zingen en muziek IS mijn flow. Geen wonder dat ik een goedlopende zangpraktijk heb.

Ik ben wel altijd aan het zoeken geweest naar ‘iets erbij’. Ik wist niet zo goed wat ‘iets’ was, dus ik ben maar ergens begonnen. Opleiding hier, opleiding daar. In de afgelopen vijf jaar heeft dat vooral te maken gehad met spirituele zaken en opleidingen en NLP. Al die zijpaden leidden altijd naar mijn zangpraktijk. Daar was en is mijn flow. Ik merk aan de stroom klanten dat in mijn Klankverwennerij ook flow zit. Ik voel het ook.

NLP wordt ook in het zakenleven uitgebreid ingezet. Ik ben nu aangekomen bij het fenomeen ‘modelleren’. Laat ik voorop stellen dat het zakenleven mij niet trekt. Targets, hoge bedragen, risico’s. Het zegt me niks en ik heb ook de associatie dat mensen en gevoel er in die wereld niet toe doen. Geld wel. Leuk om daar nog wat zelfonderzoek op los te laten.

Ik ben voor alles een gevoelig, artistiek mens. Maar dat modelleren deed ik al heel lang. Ik luisterde naar zangers en zangeressen die ik tof vond en ik ging imiteren. Wat gebeurt er, hoe werkt dat en hoe klinkt het. Wat vind ik mooi en hoe wil ik klinken? En terug: als ik zo klink als…; hoe voelt dat dan in mijn lichaam? En later: hoe kan ik dit vertalen zodat mijn leerlingen het ook gaan snappen. Bij modelleren ga je kijken en luisteren naar iemand die wat jij zou willen al doet, heeft, is. Je hoeft het wiel niet uit te vinden, je hoeft het alleen maar zo aan te passen dat het wiel bij jou gaat passen. Maar een wiel is een wiel.

Ik realiseerde me deze week – eind augustus 2019 – dat ik de angststem kwijt ben. Pas geleden zag ik een toffe aktie op internet: een stichting had fruitbomen opgekocht, omdat ze anders in de shredder zouden verdwijnen. Ik heb samen met wat andere wens-boomouders een stel bomen gekocht en ik heb ze in de tuin gezet. Ik ga er van uit dat we komend jaar of het jaar erna fruit hebben. Zo niet, dan heb ik plezier gehad met het idee bomen van de shredder te redden. Ik zie alleen maar winst. Ik heb een paprikaklokhuisje in een potje aarde gedaan. Nu groeien er paprikaplantjes. Best veel. Ik zie wel waar het heen gaat. Mijn kinderen geven de plantjes water en ze zien dat uit zo’n klokhuisje paprikaplantjes groeien. Ik zie alleen maar winst.

Niet iedereen kijkt zo. Want de fruitbomen zijn in het verkeerde seizoen hier gekomen. Er is wat twijfel over de juiste plek qua zon en de juiste afstand van elkaar. Ze hebben in de koeling gestaan, waardoor hun beleving van de seizoenen niet meer klopt. De paprikaplanten hadden in het voorjaar geplant moeten worden, want ze hebben meer warmte nodig dan er de komende tijd is. Ze worden groot. Dus dat past vast nooit op de vensterbank.

Kijk. Mij maakt het allemaal niet uit. Ik begin. Net zoals ik ‘even’ auditie ging doen bij het toenmalig Brabants Conservatorium, met als gevolg mijn huidige goedlopende praktijk. Is er flow, kan ik mijn energie die kant op houden, dan komt er fruit. Letterlijk en figuurlijk. Waar vroeger al mijn planten dood gingen, omdat ik ook de overtuiging had dat bij mij planten dood gingen, heb ik inmiddels de overtuiging dat ALLES wat ik doe, omdat ik het WIL, lukt. De planten die ik heb ontploffen van groenigheid en ook planten die niet bloeien, krijgen bij mij bloemetjes.

Mijn vraag wanneer ik ergens mee start is nooit of het gaat lukken, maar of ik de gevolgen van het succes van wat ik doe kan combineren met alles wat nu al aan het lukken is. Soms ben ik overenthousiast en dan begin ik aan teveel. Waardoor er gelukkig ook dingen geen fruit krijgen.

Aan het gegeven dat er maar 24 uur in een dag zitten kan zelfs ik niks doen.

Viavia kwam na mijn vorige blog het berichtje van mijn moeder: Het blog staat vol leugens en ik moet onderhand eens uit de rancune en de slachtofferrol.

Die vind ik het analyseren waard. Schrijf ik uit rancune? Voel ik me een slachtoffer?

Ik wil namelijk graag zuiver zijn. Zuiver qua intentie. Eerlijk over mijn motieven. Eerlijk over mijn beleving van zaken.

Eerlijk en zuiver zijn leverde mij als kind straf op. Dan was ik lastig. Ik las onlangs een artikeltje over ‘het strafbankje’. Dat als je een peuter op het strafbankje zet op de Nanny Jo manier, zo’n kind dat ervaart als fysieke pijn.

Ik mocht als ik te ‘lastig’ was gewoon niet meer komen. Soort strafbankje + Dan kon mijn moeder het even ‘niet aan’. Dan zat ik met Sinterklaas in mijn uppie thuis de mand kadootjes die ik dan wel kreeg uit te pakken. Mijn broertje was bij mijn moeder Sinterklaas aan het vieren.

Neem ik als ik dat benoem een slachtofferrol aan, of is het een constatering van het gegeven dat mijn moeder keihard strafte met de grootste straf die je een kind kunt geven: niet meer welkom zijn. En presenteer ik mezelf als slachtoffer als ik erken dat zo’n straf – die in mijn jeugd gangbaar was – een enorme stempel op je persoonlijkhed en capaciteit om je aan bijvoorbeeld je partner te hechten drukt?

Ik ervaar zelf het benoemen ervan uitsluitend als dat. Het benoemen en erkennen van dat stuk van jezelf. Als je zo opgroeit is het namelijk ook niet meer dan dat: gewoon jouw werkelijkheid. Daar vind je als kind helemaal niks van. Dat is gewoon zo.

Nog maar even geleden stond ik huilend voor Sebas te vertellen dat ik nu – na bijna elf jaar samen – eindelijk heel voorzichtig ga geloven dat hij me niet weg zal sturen. Ik heb tien jaar nodig om dingen te geloven.

Laten we voor de volledigheid eerst het fenomeen ‘waarheid’ eens onder de loep nemen: Als je een ongeluk ziet gebeuren mag je een verklaring afleggen. Het hele bijzondere is dat als er vijf getuigen zijn, er vijf verschillende verhalen zullen staan. Bij iedereen zullen andere details opvallen.

Tijdens het schrijven van dit blogje – waar ik alweer heilige huisjes omver haal – gaat vanzelfsprekend mijn moeders tegenwoord door mijn hoofd. Dat gaat vergezeld van een man van 120 kilo die op mijn borstkas staat. Ik laat ‘m staan tot hij door krijgt dat hij er niet meer hoeft te staan. Verschil met eerder – toen ik nog mijn mond hield uit angst voor de represailles – is dat ik inmiddels donders goed weet dat iedereen zijn eigen waarheid heeft.

Iedereen heeft afweermechanismes. Die van mij is wantrouwen en keihard van me afbijten. Het zet af en toe nog op. Goddank heb ik een man die me kent, die mij even hele droge feedback geeft over het patroontje waar ik af en toe in schiet als het leven me bij de strot grijpt. Voor de geïnteresseerden: last van, druk op, irritatie rond je strot heeft met je vijfde chakra te maken: het chakra dat staat voor communicatie, jouw waarheid durven en mogen spreken, zeggen wat je te zeggen hebt ZONDER represailles. Als je last hebt van je keel – op wat voor wijze ook – is de vraag die je jezelf kunt stellen: wat zou ik zeggen als ik in mijn boodschap totaal VRIJ zou zijn? Met niemand die iets vindt van wat ik zeg, maar het gewoon accepteert als MIJN waarheid.

Ik heb veel inzicht gekregen toen ik nog niet lang geleden bij een NLP-coach een karaktertest volgens het model van Reich deed. Het maakte wederom ‘echt’ dat ik niet in een veilige omgeving ben opgegroeid. Zonder oordeel, want ik zie mijn moeders kant van het geheel wel degelijk. Hier lees je er meer over.

Ik heb het niet nodig om mijn moeders waarheid te ontkennen om die van mij te laten bestaan. Zij stond aan de andere kant en ze zal me echt niet voor niks steeds weggestuurd hebben. Het is niet leuk als je steeds door je dochter op van alles gewezen wordt, waar je niet over na wil denken. Het is niet leuk als het leven bestaat uit angstige situaties die je dochter nog eens prima weet uit te vergroten.

Geef ik mijn ouders de schuld van mijn ‘slechte’ leven? Nee, ik denk oprecht van niet. Ik heb niet eens een slecht leven. En hoewel ik nu ten volste benoem dat ik beschadigd ben, betekent dat niet dat ik vol rancune zit, of mijn gram wil halen. Mijn vader heb ik nergens genoemd: ook hij is een bijzondere man. Die onlangs in een goed gesprek aangaf dat hij het niet handig heeft gedaan. Hij erkende mij. Hij erkende mijn pijn. En dat maakt alle verschil.

Ik wil aan iedereen in vergelijkbare situaties aangeven dat het belangrijk is voor je eigen plaatsing en verwerking van een onveilige jeugd, dat het benoemd wordt. Het bestaat. Zonder oordeel, of toewijzing van schuld. Je moet zelf de zooi opruimen, maar in mijn geval is dat heel best aan het lukken. En grijpen mijn spoken me onverhoopt wel rond de strot, dan kan ik inmiddels heel goed voelen wat het met me doet. Volgens mijn eigen formule uit het vorige blog. Voor mij werkt ‘ie. Pas ‘m aan naar eigen wens en neem je gevoelens en je pijn serieus, zodat je er wat mee kunt. Ontkennen is zinloos. Niemand heeft schuld aan zo’n verdrietige situatie, maar je hoeft jezelf niet te ontkennen uit loyaliteit naar je ouder(s). Jij bent echt, jouw beschadigde kant kan alleen helen als ‘ie gezien en verzorgd wordt. Hoe verzorg je je beschadigde kant?

Een mooie manier is dit: ga lekker zitten. Voel gewoon even wat je voelt. Welke delen van je lichaam voel je tegen de stoel of bank aan drukken? Voel je ergens spanning? Kun je door die spieren even aan te spannen wat meer ontspannen? Zo niet, ook prima. Alles is prima.

Doe je ogen dicht en zoek een situatie op waar je als kind bent. Gewoon wat het eerste in je opkomt. Ga in je huidige vorm naar dat kind toe en begin een gesprekje. Wat zou je dat kind voor raad geven? Stel dat jij voor even de ouderrol zou kunnen aannemen, wat heeft dat kind van jou nodig? Een knuffel, liefde, erkenning? Kun je je kind-zelf dat geven? Je hoeft daarvoor niks meer te doen dan het je voorstellen. Kun je aan je kind-zelf toegeven dat je tekort bent gekomen? En vertellen dat het allemaal goed zal komen, omdat je gaat leren hoe je zelf je tekorten aan kunt vullen? Zo krachtig ben je namelijk. Lees die zin nog eens. Jij bent krachtig.

Geef jezelf wanneer je weer terug komt in het nu een compliment: je bent er nog. Je leest dit, dus je bent bezig met helen. Je hebt alle reden om trots te zijn op jezelf, want je hebt aardig wat obstakels overwonnen!

En mam, dikke kans dat je ook dit leest: ga er eens voor zitten. Voel wat het lezen van dit blog met je doet en probeer daarin eens voorbij je boosheid te gaan. Voel hoeveel pijn het doet dat het zo gelopen is, want we missen allebei veel. Volg gewoon de stappen uit het vorige blog en heel jezelf. Zonder oordeel.

Ik hou ervan, van die quotes op facebook van spirituele pagina’s. Ik voel me er blij door, omdat ik weer even herinnerd word aan de magie in dit leven.

Veel van die quotes gaan over ‘voor jezelf kiezen’, ‘je eigen pad volgen’ en een hele mooie: ‘loslaten’! Nergens lees ik bij zo’n quote ooit hoe je dat dan doet.

Laat me je dus even helpen.

Om te beginnen zijn mensen vrij complex. Hoe meer antwoorden je vindt, hoe meer vragen er komen. Never a dull moment. Wel paniek soms. Want het leven zit vol triggers. Mensen die op zoek gaan naar het waarom van dingen doen dit niet voor niks. Daar zit geregeld leed achter. De grote lessen in het leven leer je namelijk doorgaans door heftige ervaringen, waarvan je de winst zeker niet direct inziet.

En daar hebben we een leuke. Want laten we even een klein mind-oefeningetje doen.

Stel nou dat ALLES in en aan jou er voor gemaakt is VOOR jou. Om je te beschermen, in leven te houden, veilig te houden. Lees het nog een keer. Dus die buikgriep die je pas had was er VOOR jou.

Als je vanuit dat punt gaat denken en kijken: Waar was die griep dan goed voor? Had je het heel druk, was je bezig met verplichtingen die je eigenlijk niet zo heel graag aan wilde gaan? Had je het even nodig om stil gezet te worden misschien?

Wat zie je als je andere ‘negatieve’ gebeurtenissen op die manier bekijkt? Ik zal een voorbeeld geven uit mijn eigen leven. Mijn moeder heeft het contact met mijn gezin verbroken, twee jaar geleden. Op dat moment was ik woest, gekwetst, vol ongeloof over hoe ze ook haar kleinkinderen – en dus alweer mij – zomaar aan de kant schoof. Zoiets doet een moeder/oma niet. Dat is althans mijn overtuiging.

Toen de pijn uitgeraasd was (hoe, daar kom ik zo op) kwam er iets anders. Het kadootje. Het punt waarop het contact verbroken werd, had namelijk een aanloop. Een aanloop van ongeveer 35 jaar. 35 jaar op eieren lopen voor iemand die mij nooit leuk vond. Nooit goed vond. Nooit vond dat wat ik deed ‘hoorde’. Tegen anderen opschepte over de muziek die ik maakte, terwijl ze de cd die ik maakte nog nooit gehoord had.

Ik was haar trigger. En dus in al die jaren in haar ogen altijd ‘de schuld van’. Da’s best een ding als je een jaar of tien bent. En als volkomen normaal ziet, want zo was het altijd.

Ineens was die druk weg. Natuurlijk was ik in mijn volwassen leven vrijer dan in mijn jeugd. Ik heb letterlijk en figuurlijk gevochten om gezien en gehoord te worden. Mezelf te zijn en mijn eigen grond te veroveren. Mijn leven nu is helemaal mijn keus en ik kies elke dag opnieuw hoe mijn leven loopt. Ik voel grip.

De prijs van contact met mijn moeder was ongelofelijk hoog. Uiteindelijk heeft ze me dus – hoe sneu ook, want mijn kinderen hebben die oma nu niet – een kadootje gegeven. Ik ben er vrijer en blijer van geworden.

Pijn: je kunt er een hele tijd voor weglopen, maar het haalt je altijd in. Hoe loop je er niet voor weg? Hoe kom je op het punt dat triggers geen triggers meer zijn?

Allereerst door stil te blijven staan. Een trigger is een moment waarop je vol in je angst/paniek/vluchtgevoel gegooid wordt. Dat kan door een opmerking, een beeld, een ervaring zijn. Een trigger werpt je meestal terug in de tijd. Het is niet perse dat punt in het nu dat zo pijnlijk is, maar een ervaring in je kinderjaren die dezelfde smaak had.

Stap 1: Stil blijven staan (of ga even op de bank zitten of een stuk wandelen) bij die razende gedachtes en jezelf vragen wanneer het vroegste moment was dat je je dat gevoel kunt herinneren. En echt, die storm in je hoofd gaat liggen als je het gewoon maar even laat zijn, zonder er wat van te vinden.

Stap 2: Voel het gewoon even. Je gaat niet dood van verdriet. Je gaat niet dood van paniek. En het duurt geen uren. Sterker. Doorgaans wordt je hoofd binnen vijf minuten een stuk helderder. In het gunstige geval herinner je je waar je dit gevoel van kent. Je realiseert je dat je nu ouder bent dan toen.

Stap 3: Doe je ogen dicht en adem (lekker met je handen erop) naar de plek waar je in je lichaam de onrust voelt. Je gaat in gedachten naar je kind-ik toe en hebt een gesprekje. Je kunt vertellen hoe je nu op die situatie kijkt. Je kunt je kind-ik raad geven. Een knuffel. Wat voor jou fijn voelt.

Stap 4: Laat het gewoon even bezinken. Ben lief voor jezelf.

Ja, je wordt nog een keer getriggerd. Tien keer. Honderd. Maar nu heb je een handvat. Ga elke keer weer op zoek naar de kadootjes, echt, op een gegeven moment word je er steeds handiger in.

Dit is loslaten. De pijn zien voor wat het is: een signaal dat je ooit iets tekort bent gekomen wat jou pijn bezorgd heeft, welke nu doorgalmt op momenten die je herinneren aan toen.

Pijn is zo groot als jouw associatie ermee. Loop je ervoor weg, stop je het weg en weiger je het te zien, dan wordt het gigantisch. Beangstigend. Een manier van je systeem om jou te behoeden voor diezelfde situatie. Want dat systeem maakt geen onderscheid tussen vluchten voor een ervaring of vluchten voor een wild dier in de oertijd, wat jouw leven bedreigde. Gevaar is gevaar en als pijn voelen voor jou gevaar betekent, gaat je systeem voor jou in de bres!

Wat lief van jou, dat je jezelf zo probeert te beschermen. Door bovenstaand stappenplan door te gaan, geef je jezelf, jouw hele systeem toestemming dit beschermingsmechaniek stop te zetten.

En kom je er zelf niet uit, dan zoek je iemand die je in dit proces begeleidt. Die samen met jou al die triggers van hun taak kan ontslaan. Zodat je de kadootjes vindt.

Als je met je vingers kon knippen en alles zou exact zo zijn als je het wenst, hoe zou dat er dan uit zien?

Nee, geen maar. Alles is mogelijk. Geld is geen probleem. Tijd is er volop. Iedereen accepteert wat de verandering zou zijn.

Hoe ziet dat er uit?

Kijk. Je gewenste toekomst moet ergens beginnen. Nu bijvoorbeeld.

Hoe?

Nou, door te beginnen met je voor te stellen hoe het zou zijn. Als alles mogelijk zou zijn.

Als je dat beeld een beetje in je systeem hebt, ga je eens kijken wat als eerste te realiseren zou zijn aan dat plaatje.

Ik zal een voorbeeld geven: ik werkte tien jaar geleden op de laatste muziekschool waar ik in dienst was voor ik helemaal voor mijn eigen bedrijf ging. Ik gaf daar vier uur per week zangles en de hoeveelheid stress die die baan me opleverde was, zeker vergeleken met wat ik daarnaast voor A Different Tune deed, enorm.

In die tijd had ik ook zodanig veel last van mijn rug dat ik me aangemeld had voor een 8-weekse training op het Spine & Joint Center. 8 weken lang, twee ochtenden in de week trainen en les krijgen in hoe om te gaan met mezelf. Bij de intake zat ook een psychologe. Na het doorspreken van mijn dagelijks leven, waar ook mijn laatste vier uurtjes vaste baan ter sprake kwam, stelde ze me de vraag:

‘Is het mogelijk om daar weg te gaan?’

Het was simpelweg nog niet in me opgekomen.

Ik zorg al vanaf mijn veertiende voor mezelf namelijk. Ik heb ouders met weinig talent voor ouderschap en ik vond dat in die tijd prima, want ik had veel vrijheid. En veel verantwoordelijkheid.

Dus toen ik groot werd en in mijn uppie ook nog even tijdens mijn conservatoriumstudie mijn twee oudste dochters grootbracht, was het niet meer dan normaal dat ik ALLES deed. Ook toen Sebas hier kwam wonen. Want veel verantwoordelijkheden op je schouders nemen mag zwaar zijn, het geeft ook een gevoel van controle en grip op je leven.

En rugpijn.

Soms moet iemand even heel nuchter tegen je zeggen: ‘Is het mogelijk om ….. NIET te doen?’ ‘Is het mogelijk om iemand jou te laten helpen?’ In mijn geval dus om Sebas die vier uurtjes te gaan laten werken, zodat ik het niet meer hoefde.

JA! Natuurlijk was dat mogelijk! ALLES is mogelijk! Je moet het alleen even bedenken.

Dus mocht je dit verhaaltje tegenkomen, ga dan (zometeen, straks, vanavond) eens even lekker zitten en fantaseren zoals je deed toen je kind was. Toen alles nog mogelijk was. Als er gedachten voorbij komen die je zo’n heerlijk kriebeltje in je buik geven. Zo’n enthousiast kriebeltje, dan is DAT je leidraad. Angst en ‘ja maar’ horen niet thuis in dit spel. Angst is een slechte raadgever. Alleen ware woorden worden een gezegde. Dus volg je kriebeltje. Zet een stap tegelijk. En denk buiten je vertrouwde cirkeltje. En kom je er niet uit, laat iemand even meedenken.

Ik heb een facebookpost gemaakt. Over dat het me in de Efteling heel erg opviel dat een zorgwekkend aantal ouders meer interesse in hun facebookaccount toonde dan in de kinderen die ze bij zich hadden.

Het bezorgde me een knoop in mijn maag. Kinderen wíllen contact. De hele tijd. En om dan véél kinderen te zien zitten, starend, omdat papa en/of mama druk is met de telefoon breekt mijn hart.

Kinderen zijn sponsen. Kinderen doen in no-time wat jij doet. Jij bent als ouder het eerste en belangrijkste voorbeeld. Het overgrote deel van de reakties was trouwens dat men het met me eens is dat we in deze maatschappij een probleem hebben. Aandacht is nergens te vinden, of van zeer korte duur en dat doen we onszelf aan met die internet- en vooral facebookverslaving.

Facebook solt met je dopamine-level. Je beloningsstofje. Iedere keer dat je een leuke post ziet, krijg je een shotje. Het is een verslaving. En zoals bij elke verslaving heb je een keus. Wat wil jij dat jouw kinderen straks uit het leven halen?

Is het echt, dat leven wat je hebt op facebook? Zijn al die blije posts echt? Zijn je facebookvrienden de mensen die voor je gezin klaar staan, als je het moeilijk hebt? Bij wie je kunt aankloppen als je morgen dakloos bent?

Vast.

En toch vinden teveel mensen die tijdlijn belangrijker dan hun kinderen. Ik heb echt schaamteloos naar schermpjes getuurd. En die zombies hadden het niet eens door. Het is gênant en triest en jazeker, ik heb daar een oordeel over.

Ik kreeg zelfs een berichtje van iemand die de moeite nam een enorme lap tekst te schrijven om uit te leggen dat haar kinderen die mobieltjes toch echt nodig hebben om tegen alle prikkels van buitenaf te kunnen.

HUH!!!???

Mijn antwoord dat ik daar wel een uitdaging in zag om op een wat gezondere – zeker op de lange termijn – manier mee om te leren gaan, vond ze gek. Ze wilde me alleen maar wat inzicht bieden.

Ik haar ook, maar de zombie had duidelijk al toegeslagen. Alweer een oordeel. Ik weet het.

Ik hoop dat iedereen die mij kent en me in het bijzijn van mijn kinderen betrapt op zombie-gedrag, me daar meteen op aanspreekt. Ik had het lef gewoon niet om mensen in de Efteling aan te spreken, met mijn kinderen in mijn vierkante meter. Wie dit leest: spreek mij erop aan.

Het is een verslaving en bij een verslaving moet je juist heel nadrukkelijk kiezen! Wat wil jij dat je kinderen belangrijk gaan vinden? Wat wil jij aan je kinderen meegeven op gebied van eigenwaarde? Dat facebook leuker is dan zij?

Troepterroristen.

Vandaag is de tweeling twee jaar oud! Wat een mijlpaal! Vanaf het moment dat ik die twee op de echo zag verschijnen dacht ik: ‘okee, als we die eerste twee jaar gehad hebben, dan wordt het echt leuk. Dan zitten er handvaten op, dan hebben we een goed ritme, dan is alles een soort van overzichtelijk.’

Het is bijna gelukt. We hebben het overleefd. En bij tijd en wijle is dat echt hoe het was. Gewoon een stap tegelijk. Sebas en ik hebben echt elkaars slechtste kanten gezien, want met zoveel chaos, krijsende minimensen, slaapgebrek, nul tijd voor jezelf en in de tijd voor jezelf alleen maar het grootste deel van je energie bij het luisteren of ze echt wel slapen, is er gewoon geen reserve meer.

We hebben ook elkaars beste kant gezien. Wat een prachtige papa is die man van mij. Wat een zorg en liefde zit er in mijn geliefde. Doorzetten kunnen we duidelijk allebei. Het bijltje is er nooit bij neergegooid en in al dat donker wat we gezien hebben, zijn we met zijn tweeën blijven zoeken naar de kleine lichtpuntjes. Elk verschilletje wordt een kloof, elk krasje wat je relatie heeft, wordt duidelijk als je ineens zoveel kinderen hebt. En dat we met de krasjes erbij toch zoveel van elkaar zijn blijven houden, vind ik een heel bijzonder gegeven. Zeker in deze tijd.

We hebben ook veel geleerd. Heel veel.

We kunnen onwijs genieten van stiekem eten in de keuken. Dan zijn we echt twee stoute kindjes die zonder te willen delen in de keuken zitten snaaien. Doen we dat openlijk, dan boffen we als we een hap binnen krijgen, want de apen willen alles. We realiseren ons na het gezamenlijke eten regelmatig dat we heel weinig gegeten hebben. Iedere keer dat je een boterham af hebt, heeft iemand er weer een op en wat doe je dan als ouder? Delen. Iets wat we onze kinderen ook leren. Hoe ik zo slank blijf? Nou, dit dus.

Koude thee en koffie zijn ook thee en koffie. We zijn al blij dat we wat binnenkrijgen. Het is nu ze wat groter zijn wel beter geworden, maar echt. Die gasten hebben een radar: ‘WAT! Mama wil even rustig zitten. Pak jij daar iets wat je niet mag, dan klim ik hier op de vensterbank!’ AANVALLUUHHHH!

Mensen met maar een kind die zeggen: ‘pfoe, wat is dat toch druk!’, lachen we uit. In alle liefde, hoor, anders is het natuurlijk wel heel 3D (zie dat blogje voor meer achtergrondinfo) Twee kleintjes en een peuter erbij geeft een nieuwe dimensie aan het fenomeen ‘druk’. Als je in je schema tijd hebt om een hele gedachte uit te denken zonder gestoord te worden, dan heb je geen idee wat ‘druk’ is.

Rommel. Ik heb altijd gedacht dat ik echt een megaslechte huisvrouw was. Maar voor deze kinderen was mijn huis echt brandschoon vergeleken met nu. En dat terwijl ik nu rustig twee keer per dag stofzuig, aanzienlijk meer poets dan vroeger. Elke keer toch weer een poging doe dat speelgoed op een plek te houden. En probeer bij te blijven met de was. Totaal tevergeefs. De troepterroristen hier winnen het elke keer weer. Elke keer vind ik weer voedselresten op plekken waar je ze niet verwacht. Plakken er stukken van mijn interieur op momenten dat er iemand op visite komt en ik het net schoongemaakt had. Zit mijn net verschoonde bed onder de koffievlekken omdat Sarah net wat te enthousiast koffie op bed komt brengen. ‘Gelukkig vind je koffie lekker ruiken, he mama?’ Aldus Sarah.

Liefde. Wat zijn wij in staat tot het voelen van bizar veel liefde. Een hele dag strijd met drie kinderen. En zodra een van die Beëlzebubjes valt, zijn er kusjes, knuffeltjes en liefde. Ook als je weet dat je daarna weer mikpunt bent van peuterpuberstreken en nog meer strijd.

En poep. Wat. Veel. Poep. De volgende mijlpaal gaat het zindelijk zijn van de tweeling worden. We hebben net weer twee van die dagen achter de rug. Het is virusjestijd en bij gezonde mensen komt dat er gewoon aan de achterkant uit. Bij deze mensen in hun luiers. Die best wat kunnen hebben, maar deze bijzondere substantie kwam er precies uit op het moment dat je net iedereen zijn/haar jas aangedaan hebt om te vertrekken. Naast de luier. Twee tegelijk. Simultaangepoept.

Vertraging is dan ook onvermijdelijk. Er moet een hutkoffer aan spullen mee. Ik vergeet altijd wel iets. Als ik in de auto stap, moet ik altijd nog minstens twee keer naar binnen voor de zaken die ik wel op tijd bedenk. En alles komt uiteindelijk altijd wel goed.

Mijn figuur ook. Na de keizersnede ging ik er eigenlijk van uit dat dat nooooooit meer goed zou komen. Ik had mezelf al verteld dat je met vijf kinderen best een moederig figuur mag hebben, dus ik ben er weinig mee bezig geweest. Ook geen buikspieroefening gedaan, want daar had ik simpelweg geen energie voor. Maar met het beweeglijker worden van de kinderen ging ik steeds harder van hot naar haar rennen om ze bij te houden. En toen ze een jaar waren, ben ik weer meer gaan zingen. Tegenwoordig zing ik weer erg veel en ik merk dat dat je buikspieren toch echt wel weer terug in het fatsoen werkt. Ik heb dus geen moederfiguur overgehouden aan al die kinderen. Ik ben gelukkig geen stress-eter en ik hou van gezond. Combineer dat met al het rondrennen en zingen en dan heb ik het zo slecht niet getroffen.

De clou. Alles komt altijd goed. Er is nog maar weinig dat mij de pis lauw maakt. Ik heb het te druk voor geneuzel en ik kies waar ik mijn energie aan besteed. Nee, ik ben even geen hele goede en attente vriendin, zus, kennis, buurvrouw. Ik loop altijd achter in het administratieve gedoe wat bij het hebben van een eigen bedrijf hoort. Moet ik iets instuderen, dan zit dat er minder goed in dan voor al die kinderen en die zwangerschapsdementie is niet meer weggegaan. Ik zou meer aandacht aan mijn allerliefste echtgenoot moeten besteden. (Van wie? Nou, van mezelf.)

Ik doe mijn best. Ik zie de kadootjes. Ook als het even niet leuk is. Ik ben aardig tegen mezelf. In deze chaos oppervrouw zijn is onmogelijk. Ik ga het mezelf dus gewoon niet opleggen.

Als we ’s morgens met zijn allen in ons bed Buurman en Buurman hangen te kijken, dan ben ik rijker dan wie dan ook. Samen mijn favoriete kinderfilms kijken, wat heerlijk! Zien hoe Sebas zich uitleeft met Lego en K’nex en hoe die kleintjes meedoen. Smelt. Blije minimensen die op hun grote zussen af vliegen wanneer ze langskomen.

Je krijgt er gelukkig ook heel veel voor terug.

Een van mijn jongere pupillen overwoog overstap naar een andere docente. De reden is dat ze bij mij niks leert, want we zijn de laatste tijd alleen maar met ‘dat liedje’ bezig geweest.

Ik zal me verduidelijken. ‘Dat liedje’ is een zelf geschreven song. Om zoiets tot stand te laten komen moeten enkele dingen gebeuren. De werkwijze is als volgt: mijn pupil moet eerst nadenken over wat voor lied het moet gaan worden en kiest drie voorbeeldliedjes uit. Doel daarvan is dat ik te weten kom wat mijn pupil mooi vindt. Er moet dus goed geluisterd worden. Wat voor instrumenten hoor je? Welke vind je mooi, wat zou je ook graag in je eigen song terug horen? Als er drie totaal verschillende liedjes gekozen worden, waar is dan de rode draad? Je leert dus ontzettend analytisch luisteren. Want je moet namelijk ook een vorm gaan kiezen voor je lied. Couplet, prechorus, refrein, bridge. A – B – A – B – C? Pure muziekanalyse. Benoemen wat je mooi vindt en met andere oren luisteren dan wanneer je meegalmt met dat lied wat je kent van de radio.

Dan moet je gaan besluiten waar je lied over gaat. Mijn tip is standaard om het niet te ver te zoeken. Om in je eigen belevenissen te zoeken wat je graag wil gebruiken om een lied te schrijven. Daar zijn hele bijzondere teksten uit voortgekomen, al vijf jaar op rij. Je leert woorden te geven aan wat je beleeft en voelt. Je leert prioriteit te geven aan wat je de belangrijkste boodschap vindt. Begrijpend lezen, maar dan vanuit jezelf. Veel jongeren willen hun song graag in het engels, dus het moet ook charmant vertaald worden. En een flow krijgen. Want niet zomaar alle woorden stromen lekker na elkaar. Daar moet je over nadenken en wederom prioriteit stellen aan wat jij belangrijk vindt. En luisteren en voelen wat jij mooi vindt.

Daarna moet je je tekst een melodie gaan geven en de gekozen woorden passend en wederom stromend gaan maken met de muziek. Je moet heel goed luisteren. Anticiperen, dus weten waar je uit gaat komen met je melodie en je woorden. Je moet je gekozen melodie onthouden en uitwerken. Want wat je vandaag mooi vindt, vind je volgende week misschien toch mooier met een net andere draai eraan. Je moet dynamiek aanbrengen in je song. Waar zing je harder, zachter, wat voor sfeer heeft welke passage en hoe maak je dat met je stem. Zangtechniek, helemaal op jouw verhaal afgestemd.

Opnemen is de volgende stap. En jezelf terughoren is een genadeloze reality-check. Je hoort wat je doet en wordt keihard geconfronteerd met het verschil tussen wat je dacht dat je deed en wat er werkelijk te horen is aan de buitenkant. Daar zit namelijk nogal een verschil in. Die microfoon geeft het precies weer zoals het is. Doordat je stembanden aan de binnenkant van je hoofd, vlakbij je oren zitten, hoor je gewoon niet hoe je voor anderen klinkt. Je leert ongelofelijk veel van het inzingen en ik zie mensen in een paar weken enorme stappen maken. Gewoon omdat ze kiezen om te klinken zoals ze willen klinken. Weten wat je wil is het allerbelangrijkste in het ontwikkelen van je eigen muzikale identiteit.

En toen alle songs af waren, hebben we met zijn allen gerepeteerd met de band erbij. Dat is nadat Sebas er een mooi arrangement van gemaakt heeft met instructies van de songwriter, mijn pupil. Die instructies zijn ontstaan na de voorbeeldjes met uitleg uit paragraaf 2 van dit blogje: naar aanleiding van het luisteren naar en analyseren van de voorbeeldsongs besluiten hoe het uiteindelijke resultaat mag gaan klinken. Dus welke instrumenten, geluiden, drumflow etc. er mogen zijn. Benoemen wat je perse niet wenst, hoort daar ook bij. Een van de aantekeningen bij een van de songs was: ‘mag NIET klinken als Adele of Sean Mendes.’ Duidelijke taal!

Tijdens de bandrepetitie ben je bezig met microfoontechniek. Communiceren met je band, wat weer een stap verder is dan communiceren met je zangdocente die achter de piano zit. Er zitten andere pupillen te luisteren, dus je leert ook van elkaar. En je hebt je eerste publiek voor het aanstaande concert al een keertje gehad. Je kent je lied uit je hoofd, zodat je ook ruimte hebt om bezig te zijn met wat voor jou goed voelt in zo’n band.

En dan de GROTE klapper: het concert. Het is pas over een paar dagen, maar ik weet nu al dat mensen ook daarvan weer een groeisprong maken! Je vertelt daar jouw persoonlijke verhaal. Jouw eigen lied. Je geeft een zielskadootje. En dat is heel bijzonder en hopelijk krijg ik dat gegeven ook binnen bij mijn leerlingen en hun ouders.

‘Dat liedje’ is voor heel veel van mijn leerlingen de afgelopen vijf jaar een enorme groeiperiode geweest. Je wordt je bewust van dingen die je anders niet op zouden vallen. Je moet keuzes maken waar je bij het zingen van andermans songs niet over na hoeft te denken. Je bent creatief, taalvaardig, muzikaal en qua ruimte innemen en jezelf durven laten zien en horen ongelofelijk druk bezig.

Als dat niet leerzaam is, dan ga ik graag door met dit nutteloze vak. Want ik geniet echt elke dag van het zien hoe mensen groeien. Jong en oud. Zangles hebben is zoooooveel meer dan aan je zangtechniek werken. Je werkt aan je hele zelf. Is dat nutteloos? Leer je dan niks?

Ik wil nog een tip meegeven aan alle ouders van kinderen op muziekles: communiceer! Heb je twijfels over de inhoud van de lessen, overleg eens met de docent. Als mijn dochter terug komt van school, krijg ik als antwoord op mijn vraag hoe het was: ‘heel leuk’ en dan gaat ze door met waar ze mee bezig is. Ja, ik kan daaruit concluderen dat ze niks leert op school. Maar ik kan ook even aan de leerkracht vragen hoe het gaat en wat er zoal gebeurt in een les.

Voor nu sluit ik af met hoe ongelofelijk trots ik ben op de vorderingen die gemaakt zijn met deze periode songwriting. Vooral ook omdat de verhalen die dit jaar voorbij zijn gekomen met de achtergronden erbij ongelofelijk bijzonder zijn. Wat maken mensen, jonger en ouder, toch veel mee en wat is het fantastisch om dat kwijt te kunnen in muziek!

Om de facebookpagina van A Different Tune een beetje levendig te houden, had ik een filmpje op mijn pagina gezet. Gewoon om de informatie die ik deel wat levendiger te maken. En heel misschien omdat ik nou eenmaal enthousiast ben over alles wat met zingen en mijn muziekschool te maken heeft. Daarbij is het voor mijn leerlingen en mogelijk geïnteresseerden leuk om te zien wat ik kan en doe. En is het niet je ding, prima. Je kunt op facebook namelijk overslaan wat je niet wil zien.

Van Ton van Kesteren, iemand die ik niet ken, die nota bene een studio heeft en zich dus ook bewust zou kunnen (en in mijn ogen moeten) zijn van wat hij op welke manier op facebook plaatst – je klanten lezen je comments ook – kreeg ik me toch een sneer. “Wat een slecht stem geluid! helemaal in het hoog, geknepen en penetrant.”

Ik was flabbergasted! Zal vast mijn naïviteit zijn. Als je dingen op facebook zet ben je vogelvrij. Maar ik zou nooit-nooit-absoluut-noooooit zoiets als reaktie geven. Nooit.

Natuurlijk heb ik hem verzocht even een filmpje te posten waarin hij me laat zien hoe het wel moet, maar ik vrees dat ik daarop lang mag gaan wachten.

Wat volgde is het interessante gedeelte. Ik ben geen klein meisje meer. Ik heb al ongelofelijk veel zangles gehad en ik school me goed bij, wat ook gewoon zangles is met wat extra aandacht voor de didactiek die erbij hoort. Ik heb dus de nodige ervaring met bijbehorend zelfvertrouwen.

Faalangst is ook nog eens mijn specialiteit en er zijn geregeld leerlingen die te maken hebben met pesten. Sterkte in jezelf vinden en in je kracht blijven, waar je je juist onveilig of onzeker voelt is een groot deel van mijn lessen.

Toch hakte die opmerking er in. Hard. Ik ging gelijk twijfelen. Zing ik echt zo slecht? Okee, ik demonstreer de nodige twang en die heeft als werking dat je scherper klinkt. Maar ik voel me niet geknepen als ik zing. Ja, het was de zevende keer dat ik dat filmpje opnam, want ik werd steeds gestoord, wat niet echt goed is voor je ontspanning. Maar ik zat echt wel gewoon lekker te zingen. Toch?

Wat is dat toch? Die ene opmerking. BAM! Honderd keer kun je welgemeend horen dat je mooi zingt. Ik heb al heel vaak als commentaar gehad dat ik mensen raak. Ik neem mezelf zo vaak op dat ik inmiddels ook echt wel de geluiden weet te maken die ik zelf mooi vind. En ik weet inmiddels zoveel van stembanden dat ik ook weet dat je lijf het je zegt als je ‘niet goed’ zingt. Of in de woorden die ik zelf tijdens lessen gebruik: wanneer het economisch verantwoorder zou kunnen. Makkelijker.

Geluid maken is een keus. Je lijf, de bouw ervan en de vorm en lengte van je stembanden, de vorm van je hoofd, die geven je een basisgeluid.. Met dat geluid kun je nog zoveel! Wat lichter, wat donkerder, zwoel of scherp, borststem of kopstem, hard, zacht met al dan niet effect.

Ga ik me wat aantrekken van iemand die me waarschijnijk in het echte leven niet aan zou durven spreken? Natuurlijk niet. Maar wat is zingen toch kwetsbaar! Zelfs bij mij, met al mijn levens- en zangervaring. Ik realiseer me enorm hoe dat moet zijn voor mijn leerlingen. Dat een verkeerd geplaatste nare opmerking van iemand hele grote gevolgen kan hebben. Van mij zal die opmerking nooit komen. En ik hoop iedereen voldoende mee te geven om die nare opmerking van die persoon die altijd wel iets te zeuren heeft zo af te kunnen ketsen.

Bij ons thuis is al jaren de regel: als je niks leuks te zeggen hebt, hou dan je mond! Echt, wat heb je eraan om lekker anoniem iemand zo aan te spreken? Ik ga echt niet anders zingen, hoor. Dit blogje is dan ook vooral bedoeld voor gevoelige types zoals ikzelf. Doe wat je doet en zing wie je bent. Je kunt nooit iedereen plezieren, dus doe jezelf een plezier. Er zijn er namelijk ook altijd genoeg die je plezier heel graag delen. En ookal ben je zelf de belangrijkste persoon om voor te zingen, voor hen doe je het toch ook graag <3

Zelluf doen!!

Peuters snappen het. En wij leren het ze af.

Ik had onlangs een toffe sessie met iemand. Op een vlak waar ik vaag wat verstand van heb. Aangezien alles zangles is in ’t leven, durfde ik het in ieder geval aan om eens te komen observeren en te vertellen wat ik zag. Ik werd daartoe gelukkig ook uitgenodigd, want de dame in kwestie wilde gewoon leren. Heerlijk als iemand zo open kan staan.

Op mijn vraag waarom ze iets op een bepaalde manier deed, vertelde ze dat iemand die er veel verstand van had, haar verteld had dat dat zo moest.

Een peuter zou snappen hoe op zoiets te reageren, maar wij, wijze volwassenen moeten soms aan de wijsheid van peuters herinnerd worden.

Mijn tegenvraag was: ‘hoe voelt het voor jou?’ -‘Niet fijn in mijn rug.’ -‘Zoek maar een houding op die voor jou wel fijn voelt’.

Met het veranderen van de houding naar lekker voelen, zag ik aan alle kanten ontspanning ontstaan.

Alles is zangles. Een zangdocent kan jou de beste technieken aanleren. Maar houd die peuter aanwezig! Zelluf doen! Ik heb in mijn leven evenveel goede dingen als totale onzin aangeleerd gekregen. Van zangdocenten die allemaal zeker wisten dat het goed was wat ze me probeerden te vertellen. Op muziekscholen en op het conservatorium. Gelukkig ben ik altijd al heel eigenwijs. Ik bepaal zelf wel of wat jij zegt dat goed voor mij is, ook echt werkt bij mij.

De laatste tijd heb ik behoorlijk intensief aan mezelf gewerkt met behulp van Universal Voice, het voormalige EVTS. Het is een grondige, fundamentele manier van naar zingen kijken en luisteren. Daarmee bedoel ik dat er echt gezocht wordt – en via oefeningen bepaald wordt – hoe jouw stembanden zich gedragen. Of in dit geval de mijne. En waar verbetering mogelijk zou zijn.

In de auto heb ik op dit moment de musical Elisabeth op staan. Meezingen en imiteren is vaak een fijne manier om uit te proberen wat je kunt. En toen ik – aardig wat jaren geleden – de cd kocht heb ik dat maar al teveel gedaan. Heerlijk! Nu trouwens weer, want al zou ik het willen, ik kan met geen mogelijkheid mijn klep houden als er wat te zingen valt. Mijn leerlingen kunnen hierover meepraten.

Pia Douwes is een zangeres die ongelofelijk veel kern in haar stem heeft. Ze snijdt met haar stem zo je trommelvliezen in en ik ken niemand die dat zo kan. Met een flinke dosis twang knalt ze de hoogste tonen er uit met een gemak waar ik U tegen zeg. En ineens viel er een kwartje. De techniek die ik onlangs leerde om te zorgen dat mijn stembanden zich weer wat beter sluiten, maakt ook dat ik heel musical klink. Gaaf om te kunnen. Maar.

Dat zet me weer terug naar mijn aloude basisvraag: wat WIL ik? Wat VOEL ik? Hoe WIL ik klinken? Alles is namelijk mogelijk. Als je maar luistert naar jezelf, naar wat je lichaam je zegt. Ik wil ALLES.

Natuurlijk blijf ik trainen om mijn stembanden in goede conditie te houden. Om de dreun die ze met de geboorte van de tweeling gehad hebben weer ongedaan te maken. Ik heb geleerd waar ik precies op moet letten en ik let daarop. Maar wat hoor je als je me hoort zingen met mijn band Equisa? (mocht je dat zelf willen bepalen, zoek dan op youtube ‘petra honing equisa’)

In de bijscholing Complete Vocal Technique had ik een lied van Equisa meegenomen. Joosje (Jochems) wees op het schema aan wat ik aan stemfuncties gebruikte tijdens het zingen en haar vinger vloog werkelijk over het schema.

Ik WIL alles, ik DOE alles en in veel van mijn songs, hoor je alles ook voorbij komen. Omdat het lekker voelt. En zing ik hetzelfde lied morgen, dan zing ik het weer anders. Om dat ik niet meer denk aan hoe het moet, maar doe wat ik voel.

Hoe irritant mijn peuter soms is, ze snapt de essentie.

Mijn man is gitarist. Voor de mensen die het nog niet weten: hij heet Sebas, is goddelijk knap, ook lief, een geweldige vader. Ik ken hem al tien jaar en een beetje en we zijn al bijna tien jaar lang en gelukkig aan het leven, zoals onze 3-jarige dochter Sarah zegt. Maar ik ben als eerste verliefd geworden op zijn gitaarspel. Heavenly heette het liedje, een instrumentaaltje. En ik leerde het kennen toen ik overwoog zijn toenmalige band Galanor (het huidige Equisa) op auditie te vragen. Ze zochten een zangeres.

Gitaristen zijn doorgaans best leuke mensen. Ik zal even verduidelijken: op het conservatorium was het al duidelijk dat elk instrument een eigen karakter had. De term ‘strijkers zijn zeikers’ bijvoorbeeld. (euhm, ik heb daar natuurlijk absoluut geen mening over 😉 ) Maar de blazers waren de gezellige, ‘bier drinkende’ kletsers. Drummers zijn duizendpoten, ze lijken vaak van elk instrument wel wat te weten, wat heerlijk is in een band. Een drummer legt je tapijt en heb je een goede drummer die zich bewust is van de rest van de band, dan hoeft de rest eigenlijk maar half zijn best te doen, omdat de drummer zoveel draagt.

Gitaristen zijn echt anders dan bassisten. Meer voorop. Uitgesproken. En gitaristen zijn leuk. Ik zal dat ook even verduidelijken: ik ben zangeres. Zangeressen zeuren. Altijd maar excuses maken voor waarom ze op dat moment niet optimaal zullen presteren, om vervolgens de sterren van de hemel te zingen. En zich dan achteraf op de kop te slaan voor die drie scheve noten die ze – naast 3000 prachtige – gezongen hebben. Super kritisch. Naar zichzelf en elkaar. Ik merk het ook op fora. Vocalistengroepen op facebook bijvoorbeeld.

Geen vocalist is leuk en complimenteus naar een andere vocalist. Ik weet niet wat dat is. Als ik wel eens meekijk met Sebas op een vergelijkbaar gitaristenforum, dan zie ik het daar draaien om elkaar inspireren. Kicken op wat de ander weer uitgevogeld, of uitgeprobeerd heeft. Goede ideeën zijn daar wat het zijn: goede ideeën. Waar mensen enthousiast over zijn en mee aan de slag gaan en hier trots op zijn. Openlijk blij zijn dat ze weer wat van elkaar geleerd hebben. En Sebas is dan trots dat iemand zijn idee of gedachte tof vindt.

Dat inspireert en triggert elkaar om weer een stapje te groeien. Heerlijk toch?

Wat is het dan toch met die vocalisten dat dat niet gebeurt? Zo’n forum is een overzichtje van opmerkingen van mensen. Een overzicht van cursussen die collega’s geven. Heel soms iemand die iets persoonlijks op zanggebied deelt. Maar vooral nul interactie en vooral geen likes, hartjes en complimenten. Of erkenning. Wel regelmatig kritische noten. En dat met bijna 2000 leden!

Is het een concurrentieding? Zien wij – vocalisten en docenten – elkaar als concurrent? In plaats van inspirator? In mijn ogen kun je in ALLES wat je doet alleen maar jezelf zijn. Ik heb ook regelmatig geprobeerd iemand anders te zijn. De kosmos ondersteunt dat gewoon niet. En in die zin geloof ik ook niet in concurrentie. Mensen hebben les van mij, omdat ik ze weet te inspireren. Een trapje hoger qua zangtechniek, doordat mijn uitleg aanhaakt. Een stukje vrijer als persoon, omdat mijn visie op het leven uitnodigt tot vrij. Vertrouwen.

Omdat je nou eenmaal alleen maar jezelf kunt zijn en dus nooit bang hoeft te zijn. Want je bent jezelf. Vet tof en wat mij betreft alle reden om wel complimenteus te zijn! Zingen is het persoonlijkste wat je iemand kunt geven. Als je het om de juiste redenen doet (en omdat je manager veel geld aan je verdient en je een mega schadeclaim aan je broek krijgt als je niet al je concerten zingt, vind ik niet onder die noemer vallen) kun je het niet fout doen. Dan geef je een kadootje, wat niemand anders ooit zou kunnen geven!